आग रामेश्वरी, बंब सोमेश्वरी.....

शुक्रवारची रम्य संध्याकाळ! हवेत बेताची थंडी!! पुढे आख्खा वीकांत मोकळा पडलेला.....
मी कामावरची अखेरची पाटी टाकून घरी येतो....
घरच्या वाटेवर ड्रायव्हिंग करत असतांनाही मस्त मराठी गाणी गुणगुणतो, "संथ वाह्ते, कृष्णामाई..." क्या बात है!!
नाहीतर एरवी मला कट करणार्‍या इतर ड्रायव्हर्सवर भकाराने सुरू होणार्‍या सशक्त मराठी शब्दांची बौछार चालू असते. (खरं सांगायला लाज कसली, तिच्यायला!!)
घरी येऊन मस्त आंघोळ करून ताजातवाना झालो.....
किचनमधून मस्त वास येतोय, जरा तिथे डोकावलो....
"काय चाललंय?"
"पॅटिस करतेय खिम्याचे!" माझी पहिली बायको सांगते....
तिला तिच्या कार्यात सुयश चिंतून मी माझ्या अभ्यासिकेत आलो. मिनी-फ्रीज उघडला....
"किण्ण, किण्ण!" काचेच्या ग्लासात बर्फाचे तुकडे पडले. त्यावर बेताची शिवास रीगल...
माझ्या त्या दुसर्‍या बायकोचे चुंबन घेत मी कालच लायब्ररीतून आणलेली कादंबरी उघडली.....
असा किती वेळ गेला कोण जाणे...
मी कादंबरीच्या कथानकात पूर्ण बुडालेला!!! दुसर्‍या बायकोच्या चुंबनांचाही दुसरा अध्याय चाललेला!!!
दूर कुठेतरी फोन वाजला....
मी नेहमीप्रमाणे दुर्लक्ष केलं. कोण बाजीराव असेल तर ठेवेल मेसेज.....
ही एक जाणिवपूर्वक लावून घेतलेली सवय!
माझ्या मुलगा रांगण्याच्या वयाचा असतानाची!!
इथे तो डायपरमध्ये शीशी करून घरभर रांगतोय! ह्याला आता लगेच स्वच्छ केला नाही तर हा पांढरं कारपेट पिवळ्या रंगाने रंगवणार या काळजीत आम्ही!! धावपळ करून नवीन डायपर व इतर साहित्य गोळा करून मी त्याच्यामागे लागलोय!! त्याला आता डॅडी पकडापकडीचा खेळच खेळ्तोय असं वाटून तो माझ्या हातात लागायला तयार नाही!!! अशा आणीबाणीच्या प्रसंगी मी गुंतलेला असतांना फोन वाजायचा!! उचलला की पलीकडून कोणतरी मला काहीतरी विकायच्या प्रयत्नात!! असा राग यायचा (पुन्हा ते सशक्त मराठी शब्द!!!). शेवटी निर्णय घेतला की फोन उचलायचाच नाही, लोकांना मेसेज ठेवू देत, आपण नंतर त्यांना उलट कॉल करू!!! माझ्या सगळ्या परिचितांना हे सांगून ठेवलंय!! आता जरी माझ्या भावाने फोन केला तरी "दादा, जरा परत फोन कर" एव्हढंच बोलून तो बिचारा फोन ठेवतो!!
असो!! तर दूरवर फोन वाजला, मी दुर्लक्ष केलं....
काही मिनिटातच बायको (पहिली) खोलीत आली....
गरमागरम पॅटिस आणले असतील म्हणून मी तिच्याकडे आशेनं (आणि सस्मित चेहेर्‍यानं!!) पाहिलं.....
पण नाही, पॅटिस नव्हते, हातात फोन होता....
माझ्या कपाळावरच्या आठ्या पाहून तिने तिच्या या अपराधाबद्दल स्पष्टिकरण दिलं...
"कोणीतरी अनोळखी पण इंडियन माणूस आहे. आवाजावरून वयस्कर वाटतोय, म्हणून कॉल घेतला..."
त्या माणसाच्या वयामुळे त्याला क्षमा करत पण काहिश्या नाराजीनेच मी फोन कानाला लावला....
"हॅलो?"
"हॅलो, मी अमूकअमूक (माझं नांव) यांच्याशी बोलू शकतो का?" खरोखरच एक वयस्क भारतीय माणसाचा आवाज! बोलणं इंग्रजी पण द्रविडी उच्चारातलं!!
"तोच मी आहे"
"मी *** वैदिक केंद्राच्या वतीने बोलतोय. आम्ही आपल्या पवित्र भारतीय संस्कृतीच्या संवर्धनासाठी विविध कार्यक्रम करीत असतो..."
मला आता अंदाज आला. असे बरेच फोनकॉल्स वेळोवेळी येत असतात. बहुतांश आर्थिक मदतीच्या अपेक्षेने. मलाच नाही तर आपल्यालाही येत असतील. आम्ही आपले त्यांची माहिती ऐकून घेतो आणि जर आमच्या जिव्हाळ्याचा विषय असेल तर इतर सगळ्यांप्रमाणेच यथाशक्ति मदतही करतो. विशेष काही नाही, आपली एक सामाजिक बांधिलकी म्हणून!!
"बरं, पुढे बोला.."
"आम्ही आमच्या केंद्रातर्फे गोरक्षण आणि गोसंवर्धनाचे कार्य करत असतो."
आता गोरक्षण हा काही माझ्या फार जिव्हाळ्याचा विषय नाही. मला रोगनिवारण, मुलांचे शिक्षण, दरिद्रतानिर्मुलन वगैरे एकंदरित "माणसांचे" रक्षण आणि संवर्धन यात जास्त इंटरेस्ट आहे. पण मनात म्हटलं, मी कोण ठरवणारा? एखाद्याला गोरक्षणातही इंटरेस्ट असू शकतो.
"माफ करा, आपल्याबद्दल मला आदर आहे पण मला काही गोरक्षणाच्या कार्यात फारसा रस नाही" मी सत्य सांगून टाकलं आणि माझ्या कादंबरीकडे वळलो.
"माफ करा सर, पण मी तुम्हाला हे कार्य अतिशय पुण्यवान आणि महत्त्वाचं आहे हे जर चर्चा करुन पटवून दिलं तर तुम्ही त्यात रस घ्याल का?"
म्हातारबुवांच्या या धिटाईचं मला कौतुक वाटलं.
"जरूर! तुम्ही तसं केलंत तर मी जरूर माझं मत बदलीन."
म्हणून मी पुढे विचारलं,
"तुम्ही गोरक्षण आणि गोसंवर्धन करता म्हणजे नक्की काय करता?" मी असा रस दाखवत असलेला बघून म्हातारबुवांनाही हुरूप आला.
"आम्ही गोमातेला खाटिकखान्यात जाऊन कत्तल होण्यापासून वाचवतो. आपल्या भारतीय संस्कृतीनुसार गाय ही देवता आहे. तेंव्हा अशा ह्त्येसाठी चालवलेल्या गाईना आम्ही विकत घेतो आणि आमच्या गोशाळेत ठेवतो."
"तुम्ही मूळचे कुठले? तुमच्या उच्चारांवरून तुम्ही दाक्षिणात्य वाटता..." माझी चांभारचौकशी...
"यास सार, आयम फ्रॉम त्रिचनापल्ली. आय वर्क्ड इन त्रिचनापल्ली तहसील ऑफिस फॉर थर्टीसेवन इयर्स!! आयम नाऊ इन द युएस फॉर लास्ट वन इयर!!"
"इथे कसे काय?"
"माझी मुलगी लग्न होउन इथे असते. मी रिटायर झाल्यापासून आता तिच्याकडेच असतो".
"अमेरिकेत तुमचा वेळ घालवण्यासाठी हे केंद्राचे कार्य करता वाटतं," मी व्रात्यपणे एक गुगली टाकला. खरंतर मी नव्हे, माझ्या पोटात गेलेल्या शिवास रीगलने टाकला.....
"यास स्सार", माझ्या अपेक्षेप्रमाणेच आपण कधी त्रिफळाचीत झालो हे म्हातारबुवांना कळलंही नाही...
"बरं, भारतात कुठे आहे तुमची ही गोशाळा?"
"भारतात नव्हे, इथे अमेरिकेतच व्हर्जिनियामध्ये आहे आमची गोशाळा"
"आँ!!!!" आता त्रिफळाचीत व्हायची माझी पाळी होती....
"भारतातल्या गायींना इथे आणून ठेवता?" काय युएस इमिग्रेशनने गाईंसाठी सुद्धा ग्रीनकार्ड सिस्टीम चालू केलीय की काय!!!! काय सांगता येत नाही, या जॉर्ज बुशच्या अमदानीत काहीही अशक्य नाही!!!!
"भारतातल्या नव्हे सर, आम्ही इथल्या अमेरिकन गाईंनाच सोडवून आमच्या या व्हर्जिनियातल्या गोशाळेत ठेवतो. आत्तापर्यंत एक्काहत्तर गाई बाळ्गल्या आहेत आम्ही...."
आता भारतात काही शेतकरी आर्थिकदृष्ट्या हतबल झाल्याने त्यांनी विकलेल्या गाई खाटिकखान्याकडे नेतात हे मला ठाऊक आहे. अशा गाईंना सोडवून त्या परत शेतकर्‍यांना देणं हे मी एकवेळ समजू शकतो. पण इथल्या अमेरिकेतल्या गलेलठ्ठ गाईंची सोडवणूक? आता मला हा सर्व प्रकार जाम विनोदी वाटायला लागला होता. मी हातातली कादंबरी मिटून बाजूला ठेवली. म्हातारबुवांशी गप्पा मारण्यासाठी ऐसपैस मांडी ठोकून बसलो. इतक्यात बायको परत डोकावली. मी अजून फोनवरच आहे हे पाहून तिने खूण करून "कोण आहे?" असं विचारलं. मी मान हलवली आणि हाताची मूठ करून ओठांना लावुन चिलमीचा खोल झुरका घेतल्याचा अभिनय केला.....
ही आमच्या दोघांमधली गुप्त खूण! जर आम्ही कुणाची फिरकी घेत असलो तर एकमेकांना ते कळवतांना आम्ही "फिरकी" हा शब्द वा खूण वापरत नाही. कारण इथल्या अमराठी लोकांनाही ते कळतं. त्यापेक्षा "ही फुक्कटची चिलीम भेटलीये, जरा चार झुरके मारून घेतो" ही खुण जास्त सेफ!! (आयला! बोलण्याच्या भरात खूण सांगून बसलो की तुम्हाला!!!!)
कपाळावर हात मारत ती परत आत गेली.....
"असं का? एक्काहत्तर गाई पाळल्यात का तुम्ही?" आमचं संभाषण पुढे चालू झालं...
"यास स्सार!"
"अणि बैल? बैल किती पाळलेत तुम्ही?"
"बैल?" म्हातारबुवा गोंधळले, "बैल कशाला पाळायचे?"
"का? बैलांना खाटिकखान्यात कत्तलीसाठी नेत नाहीत?"
"तसं नाही, पण आपल्या धर्मशास्त्रात बैलांना काही महत्त्वाचं स्थान नाहीये", म्हातारबुवा आता स्वतःच्या नकळत हळूहळू सापळ्यात शिरत होते....
"असं कसं आपण म्हणता? आपल्या श्री शंकरदेवतेचं वहान बैलच आहे की! प्रत्येक शिवमंदिरात शंकराच्या पिंडीच्या समोर नंदीची मूर्ती असतेच की!! तुमच्या दक्षिण भारतातल्या मंदिरातही पाहिलीये मी. शिवाय बंगलोर-म्हैसूरला तर नंदीच्या प्रचंड मूर्तींची पुजा-अर्चा होते ना!!"
"पण बैल ठेवण्यात मतलब काय?" आता तेच मला उलट विचारू लागले....
"बाकीचं सोडून द्या! पण तुम्ही ह्या ज्या पूज्य गोमाता वाचवता आहांत आणि पाळता आहांत, त्या गोमाता जन्माला घालण्यामध्ये बैलांचा काहीतरी हातभार आहेच की नाही? उद्या सगळे बैल जर खाटिकखान्यात नेउन कत्तल केले गेले तर तुम्हाला वाचवायला आणि पाळायला नवीन गोमाता मिळणार कुठून?" आता शिवास रीगल भारी म्हणजे भारीच व्रात्य झाली होती....
माझा युक्तिवाद नाकारणं म्हातारबुवांना शक्य झालं नाही. त्यांनी मग मुद्दा बदलला....
"पण सामाजिकद्दृष्ट्या बैलांना गाईइतकं महत्त्व नाहीये.."
"मला नाही पटत! भारतात बैल हा शेतकर्‍याचा किती मोठा अधार असतो! बैलाशिवाय शेतीची कामं होतील काय?"
"पण इथे अमेरिकेत शेतीसाठी बैल कुठे वापरतात?" म्हातारबुवांनी विजयी स्वरात विचारलं...
"कबूल! इथे यंत्रांनी शेती होते, बैल वापरत नाहीत. पण इथल्या प्राणीसमाजसंस्थेत त्यांचं एक विशिष्ट स्थान आहेच की! 'बुलडोझर' वगैरे शब्द काय उगाच आले का?"
"हं!!" म्हातारबुवा आता विचारात पडले...
"आणि तुम्ही बैलांना तसेच सोडून फक्त गाईंना रक्षण देताय! कायद्याचा सल्ला घेतलाय का तुम्ही लोकांनी? उद्या कोणीतरी तुमच्याविरुद्ध "जेंडर डिस्क्रिमिनेशन" ची केस घालून तुम्हाला कोर्टात खेचेल!!!!" मी माझं हसू आवरण्याचा आटोकाट प्रयत्न करीत म्हणालो.
"खरंच असं होऊ शकेल?" म्हातारबुवांचा आवाज आता सचिंत झाला होता....
" मग! अमेरिका आहे ही, भारत नव्हे! तुम्ही इथे एक वर्षांपूर्वी आलांत, मी इथे गेली वीस वर्षे रहातोय...." मी खुंटा ठोकून घट्ट केला...
"तुमचे मुद्दे खरोखरच विचार करण्यासारखे आहेत स्सार! मी त्यांचा अजून अभ्यास करीन आणि मग तुम्हाला पुन्हा फोन करून तुमच्याशी चर्चा करीन", म्हातारबुवांनी चर्चेत अखेर हार पत्करली....
"जरूर!! आता मी जेवायला जातो!! काय, येणार का माझ्याबरोबर जेवायला?" मी विचारलं.
"नो, बट थॅन्क्यू!" म्हातारबुवा हसून म्हणाले.
पण मग त्यांनी अगदी नको तो प्रश्न केला.....
"काय आहे आज जेवणाचा मेन्यू?"
"गरमागरम बीफच्या खिम्याचे पॅटिस!!!!!"
मी फोन ठेवला आणि त्या पाताळविजयम् सिनेमातल्या राक्षसासारखा हॅ, हॅ, हॅ, हॅ करून हसलो........